- Yazarlıq sənəti. Nə yazaq, nə haqda yazaq?
- Sima Ənnağı
-
İçindən gələn coşquyla qələmi ya noutbuku əlinə alıb tez-bazar bir roman yazmaq arzusu ilə işə başlamazdan əvvəl bir nəfəsini dər, sakitləş :).
Sonra fikirləş - insanlara nəyi nəql etmək istəyirsən, hansı hadısəni onlara çatdırmağı vacib bilirsən? Bu an içindəki mənfur tənqidçi başını qaldırıb, səsini ucaldıb, sənin xəyal qanadlarını qırmaq üçün deyəcək ki, bu mövzuda minlərlə kitab yazılıb, milyonlarla söz deyilib. O boyda sənətkarların yanında sənin kitabını kim oxuyacaq? Sən kimə hansı yeni sözü deyə bilərsən? Kimi nə ilə maraqlandırarsan?
Daxili tənqidçi mütəmadi olaraq səni əzməyə, mətn yazmaqdan yayındırmağa çalışacaq. Fikir vermə. Əzmlə işinə davam et, kitab yazmaq xəyalını daxilindəki neqativlik kələfinə qurban vermə, sən yazarlıqda irəlilədikcə, sənə pəl vuran daxili səs də yavaşlayacaq...
Öncə qulaqda sırğa etmək lazımdır - hər kəsin deməyə sözü var! Hər kəsin bir həyat tarixçəsi var! Və bu tarixçə ilə bölüşmək haqqı var. Amma sənin tarixçənin minlərlə insana maraqlı olması üçün bilməlisən - nə yazırsan, necə yazırsan.
Yazı mövzusuna gəlincə, bəzən sən siyasətdən yazmaq istəyirsən, amma sənin uşaqlıq travmaların, ailə tarixçən daha dəyərli olur. Hansını seçəsən - məhz sənə maraqlı olanı, ya minlərlə insanın ürəyində səslənə biləcək daha şəxsi, intim mövzunu? Ya da gərək hər iki mövzunu necəsə uzlaşdıra, bir-biri ilə əlaqələndirə biləsən. Burda bir məqam var ki, hər yazdığın mətn - sırf sənin həyat təcrübəndən qaynaqlanmır, amma sənin yaşadıqların, gördüklərin mətndə ola bilir. Məsələn, müharibədən yazmaq üçün döyüşlərdə iştirak etmək, və ya fantastika yazmaq üçün kosmosa üçmaq gərək deyil - müharibəyə, və ya kosmosa aid topladığın materialı öz həyat pəncərəndən baxaraq, təhlil edib, bədiiləşdirib özününküləşdirə bilərsən.
Yaxşı bildiyin, yaxşı bələd olduğun tarixçələrdən yazmaq lazımdır. Bu o tarixçələrdir ki, sənin içində səslənir, sənə yaxındır, sən nə baş verdiyini, niyə baş verdiyini anlaya bilirsən və bunları oxuculara çatdırmaq istəyirsən. Soruşa bilərsən, axı bu kimə maraqlı ola bilər? Təkrar etməyə məcburam - hər kəsin deməyə sözü vardır!
Parlaq, orijinal qəhrəman, qeyri-adi hadisələr həmişə maraq döğurur.
Yazdığın mətn (kitab) kimə ünvanlanır, yəni oxucuların kimdir? Aydındır ki, əgər sən yeniyetmələr üçün yazırsansa, onlara tanış və əhəmiyyətli olan mövzulardan bəhs etmək lazımdır. Azyaşlı uşaqlar və gənclərin, eləcə də yetkin insanların maraq dairəsi fərqlidir - kitab yazarkən, auditoriyanı nəzərə almaq vacibdir.
Tutaq ki, mövzu təyin edildi. Mövzu süjetə təkan verir, istiqamətləndirir. Burada əsərin janrı da əhəmiyyət kəsb edir - eyni tarixçəni komik janrda, ya da dram janrında yaza bilərsən, təbii ki, sonda yaranan kitab da fərqli "yüklü" olacaqdır.
Mətnin meyarları:
- nəyə yaxşı bələdsənsə, onun haqqında yaz.
- mövzu oxuculara maraqlı və əhəmiyyətli olmalıdır.
- oxucu auditoriyası və yazının janrı təyin edilməlidir.
- həyat tarixçələri ətrafımızdadır. Onları bədiiləşdirib mətn şəklinə salmaq yazarlıq sənətidir.
sima-simacan.blogspot.com - 68
yanvar 2022, Sima Ə.
Sabir Etibarlı
Dünyanın üç müxtəlif yerindən, üç fərqli zamandan üç insan bir araya gətirilmişdi. Antik Çindən sərkərdə Konqzi, orta əsr Avropasından gənc qadın İzabella və müasir dövrdən......
Aqşin Mustafa
Ətrafı mühafizəçilərlə dolu olan Amerika Birləşmiş Ştatlarının prezidenti maşınına mindi və alxa qoltuqda oturdu. Qaranlıq bir səhər idi. Heç kim bir kəlimə də danışmamışdı. Bir......
Hüseynova Şümşəd
Vətən... Bəziləri üçün sadəcə kəlimə ola bilər, fəqət mənim varlığımdır. Bu hiss hələ uşaq yaşlarımdan mənim qanıma işləmişdir. Elə o, zaman anladım məgər mən vətənə......
Hüseynova Şümşəd
Bir müddət əvvəl Məmməd Əmin Rəsulzadənin "Bir Türk Millətçisinin Stalinlə İxtilal Xatirələri" adlı kitabın bitirdim. Kitab oxuyan zaman kitabı yazmağı sevməməyimə rəğmən bu kitabı qeydsiz......
Hüseynova Şümşəd
Bir yaz axşamı Ay işığında görsəm üzünü, duysam səsini. Kim deyər bezmişəm nur camalından. Ay mənim, bəxtimin qara taleyi. Səni sevmişdim günəşli bir gün, necə......
Səma Seyid
Səbinə adlı əxlaqlı və tərbiyəli xanım vardı. Birinci övladını dünyaya gətirməyə -ana olmağa hazırlaşırdı. Ancaq bu dövr onun üçün elədə asan keçmirdi. Yaşadığı ailədə çoxlu......
Hüseynova Şümşəd
İnsanlar niyə ürəyindən keçənləri olduğu kimi dilinə gətirə bilmirlər? Niyə pis olsaq belə "yaxşıyıq" deyirik? Niyə qorxuruq düşündüklərimizi deməyə? Birini sevirik, ancaq qorxuruq deməyə. Birindən......
Hüseynova Şümşəd
Həyat necə qəribədir heç düşünmüsünüz? Hər gün hər birimiz səhər dururuq və bir sıra məqsəd və məcburiyyətlərimiz üçün yol gedirik. Hər, axşam isə həmin yolu......
Fidan Hüseynova
Həyat sıfırın önünə bir artırmaq deyilmi? Sıfır rəqəminin özü nəyin varlığını bildirir ki? Və yaxud istədiyin qədər sıfırları düz yan-yana nəyin varlığını bildirəcək? Məgər bu......
Zahid Şirinli
Qulaq asın qəmlidir rəvayətim Elə özüm haqqımdadı bu söhbətim Bir gözəli mən sevib aşiq oldum Çalışıb həmişə sevgimə sadiq oldum Varıydı ürəydə sevgi həsrətim Gözümü......